26/1/2025
σημειώνει: ο Παναγιώτης Σωκράτης Λουμάκης
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
Για τον πνευματικό γίγαντα τής Ορθόδοξης Εκκλησίας που χάσαμε γράφηκαν πολλά που τεκμηριώνουν το μέγεθος τού πνευματικού αναστήματος του. Θα ήθελα να προσθέσω κάποιες επιπλέον πληροφορίες, οι οποίες τονίζουν την παραπάνω αλήθεια καθώς και ένα σχόλιο για ένα γεγονός το οποίο είναι γνωστό. Οι πληροφορίες προέρχονται από τον κουνιάδο μου Χρήστο Παπανικολάου, αγιογράφο/ζωγράφο, ο οποίος εργάσθηκε επί πολλά χρόνια στην Αρχιεπισκοπή Αλβανίας αγιογραφώντας μεγάλο μέρος τού καθεδρικού ναού τών Τιράνων και το παρεκκλήσιο του, αλλά και από εμένα προσωπικά, δεδομένου ότι είχα την τύχη να τον γνωρίσω.
Είναι γνωστό ότι ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος έχει ιδρύσει πολλά σχολεία Πρωτοβάθμιας και Μέσης Εκπαίδευσης σε όλη την Αλβανία, αλλά αυτό που δεν υπογραμμίσθηκε είναι η υψηλή ποιότητα τους.
Για παράδειγμα το σχολείο Αργυροκάστρου έχει σωρεία βραβεύσεων, με πιό πρόσφατη την περυσινή βράβευση του απο την Ευρωπαϊκή Ενωση για την διακεκριμένη συμβολή του σε πανευρωπαϊκό πρόγραμμα διασχολικής συνεργασίας. Τα σχολεία τής Αρχιεπισκοπής είναι βεβαίως ιδιωτικά, χωρίς καμμία κρατική επιχορήγηση, αλλά τα δίδακτρα είναι τόσο προσιτά και υποπολλαπλάσια τών άλλων ξένων ιδιωτικών σχολείων, ώστε οι Αλβανοί γονείς προσπαθούν να βάλουν “μέσον” για να γίνουν τα παιδιά τους δεκτά.
Το σχολείο τών Τιράνων με την επωνυμία “Πρωτεργάτες” δέχεται τόσες πολλές αιτήσεις επιπλέον τών μαθητών που μπορεί να δεχθεί, ώστε έχει προκύψει επιτακτική ανάγκη επέκτασης του. Να αναφέρω ότι δεν γίνεται διάκριση εθνικότητας ή θρησκεύματος στην αποδοχή τών μαθητών. Η Αρχιεπισκοπή Αλβανίας έχει επίσης ιδρύσει και Πανεπιστήμιο. Οι πρώτες Σχολές που ιδρύθηκαν ήταν Οικονομικών και Πληροφορικής, ενώ η πιό πρόσφατη αυτή τών Ανθρωπιστικών Σπουδών (Παιδαγωγικών, Θεολογίας, Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού).
Το νοσοκομείο που ίδρυσε ο Αναστάσιος είναι επίσης υψηλής ποιότητας, με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας και βεβαίως καμμία διάκριση εθνικότητας ή θρησκεύματος για τους εισαγόμενους ασθενείς.
Ο καθεδρικός ναός τής Αναστάσεως τών Τιράνων και το διπλανό παρεκκλήσιο τής Γεννήσεως τού Χριστού αποτελούν θαύματα τέχνης και αισθητικής. Είχα μάλιστα την τύχη να παρακολουθήσω Κυριακάτικη Θεία Λειτουργία σε αυτόν και ήταν μία μοναδική εμπειρία όχι μόνο πνευματική, αλλά και απόλαυσης τών αισθήσεων, τής όρασης από τις εξαιρετικές αγιογραφίες, την αρχιτεκτονική και την γενικότερη λαμπρότητα που εκπέμπει, τής ακοής απο την υπέροχη Βυζαντινή ψαλμωδία τού πολυμελούς χορού και τής όσφρησης απο την ευωδία τών θυμιαμάτων. Κάτω απο τον καθεδρικό ναό τών Τιράνων δημιουργήθηκε χώρος με εισηγήσεις τών οικονομικών συμβούλων του για την δημιουργία είτε εμπορικού κέντρου, είτε στάθμευσης αυτοκινήτων, τα οποία θα απέφεραν στην Αρχιεπισκοπή τεράστια έσοδα. Ο Αναστάσιος αγνόησε αυτές τις υποδείξεις και δημιούργησε ένα πολιτιστικό κέντρο, με αμφιθέατρο κορυφαίας ακουστικής διεθνώς, στο οποίο γίνονται συναυλίες, αλλά και επιστημονικά συνέδρια, διαλέξεις, συνέδρια Αλβανικών κομμάτων ή άλλων οργανώσεων κλπ., όλα έναντι συμβολικού τιμήματος. Τεκμήριο τής προτεραιότητας που έδινε στην τέχνη και στον πολιτισμό. Παρά το ότι όλα τα ιδρύματα τής Αρχιεπισκοπής ήταν γέννημα ουσιαστικά τής ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ο Αναστάσιος δεν λειτουργούσε κερδοσκοπικά. Στα Τίρανα μόνο η Αρχιεπισκοπή μισθοδοτεί 800 υπαλλήλους, επομένως συντηρεί 800 οικογένειες, στα πλαίσια τής νοοτροπίας του ότι η Εκκλησία πρέπει να έχει κοινωνικό έργο και να είναι αρωγός στον σύγχρονο οικονομικά δοκιμαζόμενο άνθρωπο.
Ας μην προχωρήσω τώρα σε συγκρίσεις με κάτι άλλους δικούς μας επισκόπους, διότι μόνο θλίψη θα μάς προκληθεί. Πώς κατάφερνε όμως να συντηρεί ένα τόσο μεγάλο δίκτυο ιδρυμάτων με ΜΗΔΕΝΙΚΗ κρατική επιχορήγηση; Τα έσοδα προέρχονταν απο την πώληση τού ηλεκτρικού ρεύματος τριών υδροηλεκτρικών σταθμών που είχε δημιουργήσει η Αρχιεπισκοπή, απο τα δίδακτρα τών μαθητών, τα νοσήλεια τών ασθενών, τα μισθώματα κάποιων λίγων ακινήτων και βεβαίως απο την οικονομική βοήθεια που προσείλκυε, λόγω τής παγκόσμιας ακτινοβολίας τής προσωπικότητας του, απο πλούσιους χορηγούς, οι οποίοι γνώριζαν ότι η χορηγία τους “θα έπιανε τόπο”.
Και τώρα αναφορά περιστατικών από προσωπική εμπειρία. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος δίδασκε, όταν ήταν ακόμη επίσκοπος Ανδρούσης, μαζί με άλλους καθηγητές Θεολογίας και εκλεκτές προσωπικότητες, στο φροντιστήριο κατηχητών τής Αποστολικής Διακονίας τής Ελλάδος, το οποίο έχω παρακολουθήσει (ναι, έχω κάνει και αυτό στα νιάτα μου). Στο τέλος των παρουσιάσεων οι ομιλητές δέχονταν ερωτήσεις από το ακροατήριο, κατά κανόνα φοιτητές. Θα αναφέρω απαντήσεις/σχόλια του που μού έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση.
Δεδομένου ότι ο εκλιπών ήταν και καθηγητής Συγκριτικής Θρησκειολογίας στην Θεολογική Σχολή, κάποιος ρώτησε πώς θα μπορούσε ένας Χριστιανός να πείσει έναν πιστό άλλης θρησκείας (Μουσουλμάνο, Βουδιστή κλπ.) για την αλήθεια τού Χριστιανισμού. Ο Αναστάσιος έδωσε την απάντηση του, αλλά μεταξύ άλλων ανέφερε ότι δεν συμφωνούσε με την τακτική πολλών χριστιανών οι οποίοι, προκειμένου να αποδείξουν την ανωτερότητα τού Χριστιανισμού, επικαλούνται πράξεις ή ρήσεις εκπροσώπων των άλλων θρησκειών οι οποίες είναι μειωτικές για την αντίστοιχη θρησκεία. Κατά την άποψη του και οι άλλες θρησκείες έχουν καλά στοιχεία, οπότε όταν συγκρίνεις τον Χριστιανισμό με μία από αυτές πρέπει να αντιπαραθέτεις τα θετικά στοιχεία των δύο θρησκειών “και όχι να συγκρίνουμε τίς δικές μας κορυφές με τίς χαράδρες των άλλων“ κατά την διατύπωση του.
Η απάντηση μέ εξέπληξε για την εντιμότητα και αντικειμενικότητα η οποία χαρακτήριζε την οπτική ενός ανώτατου κληρικού – εκπροσώπου τής Χριστιανικής θρησκείας, ο οποίος “κανονικά” ήταν αναμενόμενο να περιφρονεί τις άλλες θρησκείες.
Σε μία άλλη περίπτωση ρωτήθηκε μήπως ο Ορθόδοξος μοναχισμός είναι ένδειξη αντικοινωνικότητας και αδιαφορίας για την κοινωνία, δεδομένου ότι οι μοναχοί απομακρύνονται από αυτήν. Η απάντηση του: “ Για πείτε μου, ποιοί είναι πιο κοινωνικοί και με μεγαλύτερη αγάπη προς τον συνάνθρωπο, οι επιστήμονες που εργάζονται απομονωμένοι σε ένα εργαστήριο για να ανακαλύψουν π.χ. μία θεραπεία η οποία θα είναι ευεργετική για πάμπολλους ασθενείς ή οι διάφοροι αστέρες τού jet-set που συχνάζουν κάθε λίγο και λιγάκι στα διάφορα πάρτι και τις κοσμικές εκδηλώσεις; Ασφαλώς οι πρώτοι. Το ίδιο συμβαίνει και με τούς μοναχούς οι οποίοι, με τον δικό τους τρόπο, την προσευχή και την πνευματική άσκηση, επικαλούνται την θεία βοήθεια για όλη την κοινωνία και όχι μόνο για τούς ίδιους. Μην μπερδεύετε την κοσμικότητα με την κοινωνικότητα“.
Η απάντηση του μάς άφησε άναυδους με την σοφία της και εμένα προσωπικά με ανάπαυσε ψυχικά, διότι ήμουν σε μία φάση τής ζωής μου που διάβαζα πολύ, δεν ήθελα πολλές συναναστροφές και εξόδους και με βασάνιζαν εσωτερικά ερωτήματα μήπως ήμουν αντικοινωνικός τύπος.
Τέλος θα υπογραμμίσω ένα γεγονός, το οποίο είναι μεν γνωστό αλλά αναφέρθηκε ελάχιστα ή καθόλου για λόγους που εύκολα θα εννοήσετε. Είναι από τούς λίγους ηγέτες Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας ή Πατριαρχείου, οι οποίοι δεν αναγνώρισαν την αντικανονική και σχισματική Εκκλησία τής Ουκρανίας, την οποία ίδρυσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης στην Ουκρανία, με παρακίνηση τών ΗΠΑ για προφανείς πολιτικούς λόγους.
Βλέπετε ο Αναστάσιος ήταν θαρραλέος άνθρωπος, που δεν φοβόταν να πεί την αλήθεια και ας ήταν δυσάρεστη για κάποιους υψηλά ιστάμενους.
Επιπλέον η ηθική ακεραιότητα και εντιμότητα του καθιστούσαν αδύνατη την μηχάνευση εκβιασμών εις βάρος του.
Ο Αναστάσιος υπήρξε ένας πνευματικός γίγαντας τής Ορθόδοξης Εκκλησίας με πολυποίκιλο κοινωνικό, συγγραφικό, πολιτιστικό και πνευματικό έργο. Τολμώ να τον χαρακτηρίσω έναν σύγχρονο Μέγα Βασίλειο και πιστεύω ότι η ανακήρυξη του σε άγιο είναι θέμα χρόνου. Μπορεί να εξέλιπε, όμως οι λόγοι του, τα έργα του, το ήθος του, το παράδειγμά του θα παραμείνουν για πάντα φάρος στην ζωή μας. Ας έχουμε την ευχή του και την ευλογία του.
Υ.Γ. Εξαιρετικές τιμές ανήκουν και στη μητέρα του. Να θυμίσω ότι σε μία παλαιά εκπομπή-συζήτηση στην ΕΡΤ με θέμα τις εκτρώσεις και συντονιστή τον Βίκτωρα Νέτα, είχε αποκαλύψει ότι οι γιατροί είχαν συστήσει στην μητέρα του διακοπή κύησης όταν ήταν έγκυος σε αυτόν διότι κινδύνευε η ζωή της εξ αιτίας κάποιου σοβαρού προβλήματος υγείας. Η μητέρα του ευτυχώς (για όλους μας) αγνόησε τις υποδείξεις τών γιατρών.
